:: Duygusuz.com - Dostluk ve Arkadaşlık Sitesi

Orjinalini görmek için tıklayınız: yürüyen taşşş :S
Şu anda (Arşiv) modunu görüntülemektesiniz. Orjinal Sürümü Görüntüle internal link
320 kg. agirliginda bir kaya parçasi kendi kendine 200 metre “yürüyebilir” mi? Üstelikvirgul.gif hareket ettiginin bir kaniti olarak da ardinda derince bir iz birakarak?
yürüyen taşşş :S


yurutas26ujpv5.jpg


ABD’nin Kaliforniya ve Nevada eyaletlerinin sinirinda yer alan Ölü Vadi düzlüklerinden birivirgul.gif dünyanin en gizemli doga olaylarindan birine ev sahipligi yapiyor.


Racetrack Playa adi verilen eski bir göl yatagindaki kimi kaya parçalarivirgul.gif görünürde “kendi kendine” hareket ediyor. Yaklasik 2 km. genisliginde ve 5 km. uzunlugunda olan ve denizden 200 metre yükseklikteki Racetrack Playavirgul.gif kuruvirgul.gif sert ve çatlamis bir zeminden olusuyor. Yöreye gelen turistlerin gözüne ilk çarpan seyvirgul.gif çevreye rasgele yayilmis küçük kaya parçalari ve arkalarinda biraktiklari gizemli izler.


Ilk bakista hiç kimildamadan duruyormus gibi görünen kaya parçalarivirgul.gif yaklasik yarim yüzyildir jeologlari ciddi biçimde mesgul ediyor. Yürüyen kayalar ile ilk kez 1955’te ABD’li jeolog George M. Stanley ilgilendi. Stanley’in varsayimina göre kayalarin hareket etmesinin nedeni buz ve rüzgardi. Soguk havalarda bir grup kaya parçasinin çevresinde buz tabakasi olusuyor. Rüzgar estikçe buz tabakasi çevreden kopuyorvirgul.gif böylece tipki bir yelkenlinin su yüzeyinde süzülmesi gibivirgul.gif kayalar buz tabakasiyla birlikte kayiyorlardi. Bu yaklasim uzun yillar dogru olarak kabul edildi. Ancak bu teori özellikle küçük taslar için geçerliydi. Kimileri 320 kg. agirligindaki kayalarin “yürümesi”ni açiklayamiyordu.


yurutas33ebol7.jpg


1960’larda Racetrack Playa’nin ünü dünyaya yayildi. Kaliforniya Teknoloji Enstitüsü Jeoloji Bölümü’nden Dr. Robert P. Sharp 1969’da yöreye gelerek yedi yil sürecek incelemelerine basladi.



Dr. Sharpvirgul.gif 30 tas seçti ve bunlari isaretledi. En büyügü 450 kg. agirliginda olan taslarin her birine bir ad verdi. Taslarin kapladigi zeminin belirli yerlerine özel çiviler çakarak gelismeleri izlemeye basladi. Yedi yilin sonundavirgul.gif 30 tastan 28’inin hareket ettigini belirledi. Taslarin arkalarinda biraktiklari izlerin en uzunu 201 metre ilevirgul.gif Dr. Sharp’in “Nancy” adini verdigi 250 kg. agirligindaki bir tasa aitti.


Taslar kuzey–kuzeydogu yönünde hareket ediyordu. Dr. Sharpvirgul.gif dogu ya da güneydogu yönünde kimi sapmalar da gözlemlemisti. Izler isevirgul.gif düzlügün kurumus ve çatlamis sert zemini kadar serttiler. Demek kivirgul.gif kayalar düzlügün kati ya da donmus oldugu bir anda degil yumusak oldugu bir sirada hareket ediyorlardi.


Dr. Sharpvirgul.gif kayalarin hareketindevirgul.gif yagmurun da en az rüzgar kadar önemli bir etken oldugu sonucuna varmisti. Amerikan Jeoloji Dernegi’nin yayin organi “Bulletin”da yayimlanan makalesinde durumu söyle dile getirmisti: “Olayin tüm gizemivirgul.gif yagmur ve rüzgarin en uygun zamanda birlikte oynadiklari oyundadir.”




“Yagmurla rüzgarin oyunu” teorisi de uzun yillar kabul gördü. Ne var kivirgul.gif 1990’larin basinda yapilan yeni gözlemler kayalarin hiçbir biçimde rüzgar etkisiyle hareket etmedigini ortaya koydu. Massachusetts Amherst College’dan John Reid ve arkadaslarinin Racetrack Playa’da 5 cm. yüksekliginde kar suyu biriktiginde ve buzlanma oldugundavirgul.gif bir insaninvirgul.gif bu zeminde kaymadan yürümesinin oldukça zor oldugunu ama is kayalarin “yürümesi”ne gelince bununda olanaksiz oldugu gözlemlediler. 25 kg. agirligindaki bir kayayi buz üzerinde bir milim bile kipirdatmak mümkün olmuyordu. Çünkü kayalar dolomit kökenli kireç tasindandivirgul.gif Yüzeyleri ise çok pürüzlüydü. Sürtünme katsayilari 0.8virgul.gif bir ayakkabininki ise 0.1 idi. Bu da kayalarin buz üzerinde rüzgarin etkisiyle kaymasi yaklasimini tümüyle ortadan kaldiriyordu.


Reid ve arkadaslarinin teorisi isevirgul.gif kayalarin altinda biriken buzlarinvirgul.gif birkaç santimetre derinligindeki suda “yüzmeleri” yönünde. Bu yaklasimvirgul.gif meteorolojik verilerle de uyum içerisinde. Reidvirgul.gif kayalari hareket halinde saptamak için kisin orada aylarca yasamak ve yeterli araç gereç için de yaklasik 1 milyon dolarlik bir yatirim gerektigini belirtiyor. Ancak asiri sogukvirgul.gif rüzgar ve nemvirgul.gif yörede yasami olanaksiz kiliyor ve hiç kimse böyle bir ise kalkisamiyor.


Bugüne dek hiç kimse bu kayalari “yürürken” görmedi. Son yillardavirgul.gif sakaci turistlerinvirgul.gif kimi izlerin basina yeni kayalar “koymasi” ya da yapay izler olusturmalarivirgul.gif “yürüyen kayalar”in gizemini giderek daha da içinden çikilmaz bir duruma getiriyor.



yurutas48nqbt8.jpg